Negen nieuwe lichten aan de Maasmond

Drie lichtenlijnen aan de Maasmond. Binnenkomende schepen volgen eerst de witte centrale lichtenlijn (112°), kiezen vervolgens de groene lichtenlijn (116°) voor de route naar de Maasvlakte en Europoort, of de rode lichtenlijn (107°) voor de route naar de Nieuwe Waterweg.

Het hoge licht van de groene lichtenlijn, met op de achtergrond de Maeslantkering in gesloten toestand, op 9 november 2007. Dit was de eerste keer sinds de oplevering van deze waterkering in 1997 dat hij onder stormcondities gesloten moest worden.
Het hoge licht van de groene lichtenlijn, met op de achtergrond de Maeslantkering in gesloten toestand, op 9 november 2007. Dit was de eerste keer sinds de oplevering van deze waterkering in 1997 dat hij onder stormcondities gesloten moest worden.

In de jaren vijftig en zestig van de twintigste eeuw is het havengebied van Rotterdam enorm uitgebreid richting Noordzee. De grootste uitbreiding betrof de aanleg van Europoort in de periode 1958-1964. Daarvoor is het eiland Rozenburg grotendeels vergraven. Naast het dorp Blankenburg en veel boerderijen moest ook het vogelreservaat De Beer wijken voor de petrochemische industrie. Om de havens van Europoort te kunnen bereiken is parallel aan de Nieuwe Waterweg het Calandkanaal gegraven.

Na Europoort werd de Maasvlakte aangelegd. De eerste voorbereidende werken vonden plaats in 1965. Om de mondingen van de Nieuwe Waterweg en het Calandkanaal van elkaar te scheiden werd in de jaren 1969-1971 de Splitsingsdam aangelegd. In 1973 meerden de eerste schepen af in de havens van de Maasvlakte.

De beide havenlichten aan de monding van de Nieuwe Waterweg.
De beide havenlichten aan de monding van de Nieuwe Waterweg.

Door deze ontwikkelingen was het nodig de gehele bebakening van de Maasmond te moderniseren. De eerste stap was de aanleg van een lichtenlijn van hoge betonnen vuurtorens op de Splitsingsdam en een tweede lichtenlijn op de smalle landtong van Rozenburg, om de ingang van het Calandkanaal te markeren. Deze lichtenlijnen zijn op 4 juni 1971 voor het eerst ontstoken. In de jaren 1973 en 1974 zijn nog vijf lichtopstanden gebouwd. Er kwam een derde lichtenlijn op de noordelijke oever van de Nieuwe Waterweg. De verlengde havendammen werden voorzien van imposante havenlichten en op de Maasvlakte verrees een hoge betonnen vuurtoren, ter vervanging van het verkenningslicht van Hoek van Holland.

Drie lichtenlijnen
De drie nieuwe lichtenlijnen voor de Maasmond zijn ontworpen door Rijkswaterstaat in samenwerking met de Bouwkundige Dienst van het Loodswezen en de Technische Dienst van ‘s-Rijkskustverlichting. Elke lichtenlijn bestaat uit twee lichtopstanden met een hoogte van respectievelijk circa 30 meter en 44 meter. De zes torens zijn alle achthoekig, evenals de vuurtoren op de Maasvlakte. De torens van de centrale lichtenlijn (112°) en de lichtenlijn voor Europoort (116°) zijn geconstrueerd met prefab-betonelementen die in Kats in Zeeland zijn vervaardigd. Omdat de torens van de centrale lichtenlijn in feite buitengaats staan, was het nodig ze stevig te funderen. Er is gebruik gemaakt van het type funderingspijler dat ook voor de Zeelandbrug is gebruikt. De torens van de noordelijke lichtenlijn (107°) zijn gebouwd volgens het principe ‘betonstort met glijbekisting’.

Een bijzonderheid van de drie lichtenlijnen is dat het hoge licht en het lage licht hetzelfde karakter hebben en synchroon aan en uit gaan. Ze zijn daardoor beter herkenbaar tegen een industriële achtergrond met zeer veel licht.

De vuurtoren op de Maasvlakte, met daarnaast het transformatorhuisje voor de stroomvoorziening.
De vuurtoren op de Maasvlakte, met daar-naast het transformatorhuisje voor de stroomvoorziening.
De plaquette met een gedicht van Max Dendermonde, die op de buitenkant van de vuurtoren op de Maasvlakte is bevestigd.
De plaquette met een gedicht van Max Dendermonde, die op de buitenkant van de vuurtoren op de Maasvlakte is bevestigd.

Een nieuwe vuurtoren op de Maasvlakte
Door de aanleg van de Maasvlakte functioneerde het hoge licht van Hoek van Holland niet goed meer. Het licht werd afgeschermd door de grote olietanks die inmiddels op een deel van de Maasvlakte waren gebouwd en veelal ook door het drukke scheep-vaartverkeer. Er moest een nieuw verkenningslicht komen op de Maasvlakte en een hogere lichtenlijn voor de Nieuwe Waterweg. In september 1973 is opdracht gegeven voor de bouw van het verkenningslicht en de twee geleidelichten van de noordelijke lichtenlijn.

De nieuwe vuurtoren op de Maasvlakte is ontwor-pen door ir. W. Colenbrander. Het is een achthoe-kige betonnen toren met een hoogte van 65 meter. Hiermee overtreft hij de Lange Jaap in Den Helder, die met 63,45 meter voorheen de hoogste vuurtoren van Nederland was. De toren kreeg de optiek van het hoge licht van Hoek van Holland. Op 18 septem-ber 1974 is het licht voor het eerst ontstoken.

In het najaar van 2008 is men begonnen met de aanleg van de Tweede Maasvlakte. Het verkenningslicht verloor daardoor zijn functie en is daarom op 15 oktober 2008 gedoofd. De toren is blijven staan omdat de radarscanner van de kustwacht nog functioneert.

Havenlichten
De beide havenlichten aan de monding van de Nieuwe Waterweg staan ver in zee en hebben het zwaar te verduren onder het geweld van de golven. Een zeer stevige constructie is vereist. Er is een bijzondere techniek toegepast. De betonnen paalschachten werden opgehangen in een drijvend caisson. De caissons zijn naar hun plek van bestemming gevaren en daar afgezonken, waarna ze zijn opgevuld met ballastmateriaal.

De caissons en de paalschachten zijn in het Zeeuwse Kats, aan de Oosterschelde, vervaardigd en op pontons naar Europoort gevaren. Daar zijn ze van helikopterplatforms voorzien en verder afgebouwd. Vervolgens moest op mooi weer worden gewacht om ze op hun plek van bestemming af te kunnen zinken. Dat was een precisiewerk dat alleen bij zeer rustige zee kon worden uitgevoerd. Op 26 februari 1974 is het zuidelijke havenlicht geplaatst en op 17 mei 1974 het noordelijke havenlicht.

Een eenvoudige schets van een havenlicht. De ronde paalschacht van betonnen prefab-elementen is opgehangen in een caisson.
Een eenvoudige schets van een havenlicht. De ronde paalschacht van betonnen prefab-elementen is opgehangen in een caisson.
28 augustus 1973: met een drijvende bok wordt het helikopterplatform op het zuidelijke havenlicht gehesen.
28 augustus 1973: met een drijvende bok wordt het helikopterplatform op het zuidelijke havenlicht gehesen.
Het lage licht van de rode lichtenlijn in aanbouw, 13 mei 1974.
Het lage licht van de rode lichtenlijn in aanbouw, 13 mei 1974.